Voor NEO's, aardscheerders, kunnen we voor onze plaats en tijd nauwkeurig de positiegegevens laten berekenen. Geplaatst in een tabel kunnen we deze gegevens als een catalogus in Cartes du Ciel opnemen. De gegevens kunnen we laten berekenen en ophalen van het Minor Planet Center of van de Horizons website van NASA JPL

Om betrouwbare posities van NEO's af te beelden kunnen we géén gebruik maken van voorspellingen op basis van baanelementen!

Het is zeer verstandig om op het laatste moment voor het waarnemen nog een laatste berekening te laten maken en op basis daarvan een nieuwe catalogus te genereren!

Normaal gesproken kan Cartes du Ciel op basis van de baanelementen uitstekende kaarten maken voor planeten, kometen en planetoïden. Het zwaartekrachtsveld van de Aarde of andere planeten is voor deze objecten nauwelijks een storende factor. Maar het zwaartekrachtsveld van de Aarde is natuurlijk wel van grote invloed wanneer deze objecten wel dicht nabij komen.

Baanelementen zijn de gegevens om de kegelsnede-vormige banen te beschrijven van een object dat rond de Zon beweegt. Voor de opstelling van de baanelementen wordt alleen gerekend met twee lichamen, het object zelf en de Zon. Natuurlijk is er altijd wel wat invloed van de planeten, maar doordat de afstanden groot zijn is deze invloed gering. Hierdoor zijn de baanelementen doorgaans goed als model te gebruiken om voor enige tijd posities te voorspellen.

Voor aardscheerders gaat dit niet op. De juiste baan moet je nu met drie lichamen berekenen: het object zelf, de Zon en de Aarde. Zo'n baan kan geen zuivere kegelsnede meer zijn. En omdat baanelementen alleen maar kegelsnedes beschrijven, zijn ze voor aardscheerders niet bruikbaar. Als je per se vast wilt blijven houden aan baanelementen om de baan tijdens aardpassage te beschrijven, dan zul je zien dat deze voortdurend veranderen. De baan van de aardscheerder is na passage blijvend veranderd. Pas als de aardscheerder ver van de Aarde weg is zijn de baanelementen weer goed bruikbaar om voorspellingen te doen.

Je kunt je efemeriden gegevens laten berekenen door het Minor Planet Center (MPC) of door NASA JPL Horizons. Je kunt er ook voor kiezen ze allebei te gebruiken. Cartes du Ciel kan beide catalogi gelijktijdig afbeelden.

Voor het gemak heb ik een zip bestand samengesteld met daarin:

Download eerst dit zip bestand en pak het uit in de map waar jij je catalogi wilt bewaren. Onder Windows is standaard catalogus map C:\Program Files\Ciel\cat, onder Linux is dat /usr/share/apps/ciel. Pak het zip-bestand in je catalogi map uit. Je ziet dat er nu een nieuwe map ephemerides aangemaakt is met de bovenstaande bestanden.

Ga naar de bron van de MPC gegevens via deze link in een nieuw venster.
Selecteer de radioknop Return Ephemerides, als deze nog niet aangevinkt is. In het rechthoekige venster voer je de gewenste object-identificatie(s) in waarvoor je de catalogus wilt genereren, bijvoorbeeld 2012 DA14.
Selecteer of vul op dezelfde pagina ook in:

• De gewenste startdatum voor de berekeningen, in Universal Time. Verschillende formaten zijn toegestaan. Bijvoorbeeld:
  
  • 2013 02 15 194600 is 19:46:00 (h:m:s) op 15 februari 2013
    
  • 2013/02/15.75 betekent 15 februari 2013 om 18:00 UT.
    
• Het aantal posities dat je wilt berekenen (number of dates to output).
  
• Optioneel: vul een getal in het venster (Ephemeris interval) als je een interval wilt in eenheden van de volgende te selecteren tijdseenheid Ephemeris units.
  
• De gewenste tijdseenheid (Ephemeris units) in dagen, uren, minuten of seconden.
  
• In decimale notatie: lengtegraad (longitude), breedtegraad (latitude) en hoogte boven zeeniveau in meters (altitude) van de waarneemplaats.
  
• Laat aangevinkt: full sexagesimal, total motion and direction, ”/min.
  
• Vink naar je voorkeur aan onder Measure azimuths. De selectie Measure azimuths: eastwards from the north meridian geeft als resultaat de azimut zoals we die in Nederland gebruikelijk hanteren.
  
• Laat aangevinkt: Format for elements output: none.
  
• Klik op de knop Get ephemerides/HTML page.

2013 02 15 180000 11 46 49.9 -59 00 03   0.00036 0.988  105.1  74.9   9.6 1164.89    006.0    128  -54   -11   0.30   128  +45        54 078.6 / Map / Offsets
2013 02 15 180100 11 47 05.7 -58 40 38   0.00036 0.988  105.4  74.6   9.8 1178.23    006.0    127  -54   -11   0.30   129  +45        54 078.5 / Map / Offsets
2013 02 15 180200 11 47 21.4 -58 21 00   0.00036 0.988  105.7  74.3   9.7 1191.74    005.9    127  -54   -12   0.30   129  +45        54 078.4 / Map / Offsets
2013 02 15 180300 11 47 36.9 -58 01 07   0.00036 0.988  105.9  74.0   9.7 1205.47    005.9    126  -53   -12   0.30   129  +45        54 078.2 / Map / Offsets
2013 02 15 180400 11 47 52.4 -57 41 01   0.00035 0.988  106.2  73.8   9.7 1219.36    005.8    126  -53   -12   0.30   129  +45        54 078.1 / Map / Offsets
2013 02 15 180500 11 48 07.7 -57 20 41   0.00035 0.988  106.5  73.5   9.7 1233.43    005.7    125  -53   -12   0.30   130  +44        54 078.0 / Map / Offsets
2013 02 15 180600 11 48 22.9 -57 00 07   0.00035 0.988  106.8  73.2   9.7 1247.67    005.7    125  -53   -12   0.30   130  +44        54 077.9 / Map / Offsets
2013 02 15 180700 11 48 38.0 -56 39 18   0.00035 0.988  107.1  72.9   9.6 1262.14    005.6    124  -52   -12   0.30   130  +44        55 077.8 / Map / Offsets

Open in de eerder gemaakte map ephemerides het MPC.txt document met een ASCII-editor (bijv. notepad of vi). Selecteer in de browser met de gegenereerde MPC-efemeriden uitsluitend de regels in de tabel met positiegegevens. Kopieer deze in je zojuist geopende tekstdocument, sla het document op. Dit tekstdocument gaan we met CatGen gebruiken als invoergegevens om onze catalogus te genereren.

Als je geen gegevens wilt van Horizons, sla dan de volgende paragraaf over en ga verder met het genereren van de efemeriden-catalogus

Open deze link in een nieuw venster.
Neem instellingen over zoals onderstaand uiteraard met jouw aanpassingen. Klik daarvoor op de Change link naast het onderwerp:

• Selecteer bij Ephemeris Type Observer Tables.
  
• Kies voor Target Body jouw gewenste object.
  
• Voor de Observer location klik je onder Specify Observer Location: op de regel specify latitude, longitude, and altitude en stel daarna onder Specify Observer Coordinates de coördinaten en hoogte in van je waarneemlocatie. Klik daarna op de knop Use specified Coordinates.
  
• Stel vervolgens het gewenste tijdsbereik in.
  

Alle vereiste gegevens zijn nu ingevoerd. Klik nu op de knop Generate Ephemeris. In het Results gedeelte vind je de lijst van posities zoals onderstaande voorbeeld.

 2013-Feb-15 19:00  m  12 00 04.31 -31 04 57.4   8.32 0.00025777599773  -3.0499410 127.3788 /L  52.6083
 2013-Feb-15 19:01  m  12 00 15.84 -30 26 57.6   8.30 0.00025656475249  -2.9902275 127.8449 /L  52.1423
 2013-Feb-15 19:02  m  12 00 27.35 -29 48 37.0   8.27 0.00025537764519  -2.9295700 128.3127 /L  51.6746
 2013-Feb-15 19:03  m  12 00 38.84 -29 09 55.8   8.25 0.00025421505430  -2.8679690 128.7818 /L  51.2056
 2013-Feb-15 19:04  m  12 00 50.31 -28 30 54.3   8.23 0.00025307735783  -2.8054258 129.2522 /L  50.7354

Open in de eerder gemaakte map ephemerides het Horizons.txt document met een ASCII-editor (bijv. notepad of vi). Selecteer in de browser met de gegenereerde Horizons-efemeriden uitsluitend de regels met positiegegevens zoals bovenstaande voorbeeld, inclusief de eerste spatie aan het begin. Kopieer alles in je zojuist geopende tekstdocument, sla het document op. Dit tekstdocument gaan we met CatGen gebruiken als invoergegevens om onze horizons-catalogus te genereren.

Voor algemene uitleg voor het gebruik van CatGen klik hier

Via het menu: Instellingen → Catalogi, dan de tab Catalogi in het dialoogvenster, klik de CatGen knop aan de rechterkant.

Klik onder op in het nieuwe dialoogvenster op de knop Laad project. Zoek de in de catalogus map de map met de naam ephemerides op en selecteer het .prj-bestand dat bij je efemeriden-bron behoort.

Vervang bij Catalogus korte benaming de identificatie voor korte, herkenbare catalogus-naam, maximaal 4 tekens. Bijvoorbeeld de laatste 4 tekens van je object identificatie.

Vul bij Catalogus lange benaming de objectidentificatie gecombineerd met de datum in.

Klik op de knop Bestand openen om de input-catalogus op te geven. Stel hier het tekstbestand in waarin je eerder de tabelgegevens hebt opgeslagen afkomstig van het Minor Planet Center of van de NASA JPL Horizons.

Laat de output catalogus type op tekstbestand catalogus staan.

Klik op volgende.

Voor MPC Laat equinox staan op 2000, stel de epoche in voor de jaar van de datum waarvoor je de kaart maakt.

Voor Horizons: Zoek in de results-pagina van Horizons naar de equinox en de epoche gegevens. Deze staan boven de coördinaten tabel. Als je een gegeven vindt als Initial FK5/J2000.0 heliocentric ecliptic osculating elements, dan laat je de equinox op 2000 staan. De epoche is hier gegeven in zowel Juliaanse telling als in datum. Neem voor de epoche alleen het jaar gedeelte uit het datum-deel over.

Zoek in de tabel op wat de maximaal te verwachten magnitude van het object zal zijn. Rond deze af naar boven en vul de waarde voor magnitude in.

Bij objecttype kun je de weergave vorm opgeven. Kies een eenvoudige, goed herkenbare vorm. Standaard heb ik een ruitje ingesteld.

Klik op volgende.

Alle benodigde instellingen hier zouden geschikt moeten zijn voor het format waarin MPC of Horizons de data aanleverde. Klik volgende.

Stel nu het pad in waar je de catalogus-gegevens wilt wegschrijven. Een logische plek is de map die je hebt aangemaakt waarin ook het tekstbestand zich bevindt.
Sla eerst je project-instellingen op door op de knop Sla project op te klikken.
Klik nu op de knop Creëer catalogus, klik daarna op de knop Sluiten.

Maak de catalogus voor het programma vindbaar door te klikken op de knop Toevoegen. Zoek het .hdr bestand van de catalogus op in de map waar je deze hebt weggeschreven. Activeer daarna de catalogus door op het rode bolletje te klikken. Deze wordt nu groen.

De positie van de planetoïde wordt met ongewijzigde instellingen uit het project-bestand weergegeven als een rood ruitje. De catalogus reageert als of het deep-sky objecten betreft, dus onafhankelijk van de grensmagnitude van de sterren.

Om de weergave in hetzelfde coördinatensysteem te doen als de gegevens afkomstig van Horizons, controleer: Instellingen → Kaart, coördinaten…, kies onder Coördinaattypen de radioknop Astrometrisch J2000 (gemiddelde equinox J2000, epoche van de datum).